Zabytki

Na obszarze gminy Pacyna znajduje się kilka interesujących obiektów i zabytków kultury materialnej. Składają się na nie obiekty sakralne i zespoły pałacowe z parkami podworskimi. Do rejestru zabytków wpisano następujące obiekty:

  • Zespół dworski wraz z zespołem parkowym w Czarnowie. Dwór murowany z 1822 r., park z I połowy XIX w.;
    Dwór zbudowany był prawdopodobnie dla rodziny Łączyńskich, później rozbudowany i przekształcony. Został zwrócony frontem na południe, murowany z cegły, otynkowany, parterowy, prostokątny, zwieńczonymi trójkątnymi szczytami i z mieszkalnym poddaszem. Od zachodu posiada nowszą, parterową dobudówkę, a od frontu – ganek czterokolumnowy z tarasem. Dach jest naczółkowy, nad częścią środkową dwuspadowy, kryty blachą.
  • Gotycko-renesansowy kościół parafialny pod wezwaniem św. Stanisława w Luszynie (1595 r.), wielokrotnie restaurowany;
    Został ufundowany w drugiej połowie XIV w. przez Jana Modzelewskiego, podczaszego łęczyckiego. Był restaurowany w drugiej połowie XVII w., w XVIII w. i 1843 r. kosztem Franciszka Wincentego Grabowskiego, staraniem proboszcza ks. Franciszka  Wincentego Grabowskiego. Styl – gotycko-renesansowy, murowany z cegły, od  zachodu posiada czworoboczną wieżę z kruchtą, a od północy kolistą wieżyczkę schodową. W prezbiterium m.in. późnogotycka rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego i renesansowy portal. Umieszczono tam również malowany herb Trzywdar i inicjały IMPL, należące do Jana Modzelewskiego. Ołtarz główny jest barokowy, z około 1700 z rzeźbami z tego czasu m.in. Chrystusa Ukrzyżowanego, św. Stanisława i Wojciecha, archaniołów Michała i Gabriela. Wart obejrzenia jest również feretron  z pierwszej połowy XVIII w. z obrazem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej oraz lichtarz na paschał i kocioł muzyczny miedziany z XVIII w.
  • Klasycystyczny zespół pałacowy w Luszynie, w którego skład wchodzi: murowany pałac z końca XVIII w., rozbudowany w I połowie XIX wieku, remontowany w 1909 r. i latach 70 XX w., kordegarda murowana z II połowy XIX w., murowana brama wjazdowa z połowy XIX w., park z początku XIX w. przekomponowany ok. 1909 r.

    Pałac wzniesiony został prawdopodobnie w poł. XIX w. dla Grabowskich, gruntownie przekształcony lub zbudowany na nowo 1909 dla Stanisława Godlewskiego i Zofii z Krzymuskich voto Adamowej Grabowskiej, według projektu Jana II Heuricha. W obecnej formie jest neobarokowy. Zbudowany na planie prostokąta, z ryzalitami skrajnymi i portykiem czterokolumnowym, w którego tympanonie znajdują się herby Gozdowa (Godlewskich) oraz Radwan (Krzymuskich).  Szczególnie reprezentacyjny charakter nadano części frontowej. Neobarokowa brama wjazdowa z kordegardą otwiera się na obszerny dziedziniec, gdzie przy podjeździe znajdują się dwa kamienne sfinksy. Fasadę pałacu zdobi monumentalny,  klasycystyczno-barokowy portyk. Wystrój wnętrz pochodzi częściowo z czasów przebudowy. Późniejsza, bo z 1927 r., jest sień z klatką schodową projektu Juliusza Nagurskiego. Pałac otacza park z XIX w. z resztkami starodrzewu.

  • Ruiny zespołu dworskiego w Modelu: dwór murowany z 1825 r., gruntownie remontowany w 1975 r., zniszczony w pożarze w 1999 r., zabytkowy park dworski z I połowy XIX w. o powierzchni 4,5 ha.


  • Neorenesansowy zespół pałacowy w Skrzeszewach. Pałac murowany z XIX w., brama w ogrodzeniu murowana z II połowy XIX w., zabytkowy park dworski z połowy XIX w. o powierzchni 2,6 ha.
    Pałac wzniesiony w XIX w. Obecnie mieści się w nim Zakład Opiekuńczo- Leczniczy dla Dorosłych, prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Skrzeszewach. Neorenesansowy, murowany z cegły, otynkowany, zbudowany na planie litery L. Charakterystyczną cechą są dwie rotundy w narożach, z loggiami i tarasami.
  • Dwór w Skrzeszewach rodu Mikorskich herbu Ostoja
    W drugiej połowie XIX w. rodzina Mikorskich zbudowała w Skrzeszewach  dwór utrzymany w stylu neogotyckim, nawiązującym do średniowiecza. Z czasem „zameczek” w Skrzeszewach zaczął architektonicznie nabierać miał cech polskich, narodowych – miał strzec i chronić życie duchowe narodu pod zaborami. Zastąpił on starszą siedzibę, zrealizowaną w drewnie, która istniała w tym miejscu w poł. XVIII-go stulecia.
  • Kościół Parafialny p.w. św. Wawrzyńca w Pacynie
    Kościół został ufundowany w drugiej połowie  XIV, jest wzmiankowany lub był wniesiony na nowo w 1784 r., staraniem Filipa Nereusza Dembowskiego, cześnika, późniejszego podstolnego gostynińskiego. Został rozebrany w 1909 r. Obecny kościół jest  murowany, neogotycki z wieżą, wzniesiony w latach 1897-1902, według projektu architekta Artura Goebla. Na uwagę zasługuje ołtarz główny oraz dwa boczne neogotyckie z 1909 r.  z rzeźbami Wincentego Bogaczyka. W ołtarzu głównym znajduje się  obraz patrona św. Wawrzyńca. Zabytkowy charakter ma także m.in. chrzcielnica neogotycka z ok. 1909 r., dwa feretrony barokowe z XVIII w., rzeźba św. Jana Napomucena z pierwszej poł. XIX w., krzyż ołtarzowy drewniany barokowy oraz płyta epitafijna Zdzisława Czarnockiego,  dziedzica Kątów, z płaskorzeźbą głowy zmarłego wykonaną w 1920 r. przez Bartłomieja Mazurka
  • Kościół parafialny w Pacynie pod wezwaniem św. Wawrzyńca, murowany z przełomu XIX i XX wieku.
  • Zespół dworski w Kątach z dworem z końca XIX w., spichlerzem i parkiem o pow. 3,6 ha.
  • Rzymsko – katolicki cmentarz parafialny w Luszynie z I połowy XIX wieku.


  • Poniemiecki cmentarz w Luszynie założony w 1918 r.