Cyberbezpieczeństwo – poradnik dla mieszkańców

Dlaczego to ważne?

Coraz więcej spraw załatwiamy przez Internet – od zakupów, przez bankowość,
po kontakt z urzędem. Niestety, w sieci czyhają także zagrożenia.
Ustawa o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa (KSC) zobowiązuje instytucje publiczne
do ochrony systemów, ale każdy z nas powinien wiedzieć, jak dbać o swoje dane i urządzenia.

Najczęstsze zagrożenia w Internecie

  • Phishing (fałszywe wiadomości) – oszuści podszywają się pod znane instytucje, wysyłając e-maile lub SMS-y z linkami do fałszywych stron.
  • Ransomware – złośliwe oprogramowanie, które szyfruje pliki i żąda zapłaty za ich odblokowanie.
  • Nieaktualne oprogramowanie – brak aktualizacji systemu i aplikacji ułatwia ataki hakerów.
  • Otwarte Wi-Fi – niezabezpieczone sieci pozwalają przestępcom podglądać nasze dane.
  • Słabe hasła i brak MFA – krótkie i powtarzane hasła są łatwe do złamania.

Jak się chronić?

1. Hasła i logowanie

  • Twórz silne hasła (minimum 12 znaków: litery, cyfry, znaki specjalne).
  • Nie używaj tego samego hasła w wielu miejscach.
  • Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (MFA).

2. Aktualizacje i oprogramowanie

  • Aktualizuj system i aplikacje na bieżąco.
  • Korzystaj z legalnego oprogramowania.
  • Zainstaluj program antywirusowy i zaporę sieciową (firewall).

3. Internet i urządzenia

  • Sprawdzaj, czy strony mają kłódkę (HTTPS) przy adresie.
  • Nie klikaj w podejrzane linki i nie pobieraj plików z nieznanych źródeł.
  • Unikaj otwartych sieci Wi-Fi – w razie potrzeby używaj VPN.
  • Rób kopie zapasowe ważnych plików.

4. Świadomość i ostrożność

  • Zwracaj uwagę na literówki i nietypowe adresy w e-mailach.
  • Nie podawaj publicznie swoich danych osobowych.
  • Rozmawiaj z dziećmi i seniorami o bezpieczeństwie w sieci.

Co robić w razie incydentu?

  • Nie klikaj w podejrzane linki ani załączniki.
  • Odłącz komputer od Internetu, aby ograniczyć szkody.
  • Zmień hasła do swoich kont.
  • Zgłoś incydent:
    • CSIRT NASK
    • Policji – w przypadku oszustw finansowych.
    • Do urzędu gminy – jeśli dotyczy spraw urzędowych.

Przydatne linki

Pamiętaj: Cyberbezpieczeństwo zaczyna się od codziennych nawyków. Twoja ostrożność to najlepsza ochrona przed atakami.